دمشق سقوط می کند؟/ ترکیه بازیگر کلیدی سوریه

به گزارش شرق؛ به نوشته نشریه‌های غربی، شورشیان متشکل از طیف وسیعی از نیروهای مخالف هستند، از گروه‌های رادیکال تا میانه‌روها. اما رهبری آنها را تحریرالشام برعهده دارد که پیش‌تر با القاعده فعال در سوریه که با نام جبهه النصره شناخته می‌شد، همکاری داشت.

این گروه به‌ طور رسمی روابط خود را با القاعده قطع کرده و به‌ عنوان حاکم موقت در ادلب عمل کرده است. آنها با گروه‌هایی که از ترکیه حمایت می‌شوند و دیگر گروه‌هایی که قبلا از سوی ایالات متحده حمایت می‌شدند، به‌ هم پیوسته‌اند.

شرایط موجود را گروه‌های دموکرات سوری تحت عنوان SDF که برخی از مواضع را از آن خود کرده‌اند، پیچیده‌تر کرده است. ستون فقرات نیروهای دموکراتیک سوری متشکل از مبارزان کردی از گروهی به نام واحدهای حفاظت از مردم (YPG) است که قبلا با دیگر گروه‌های اپوزیسیون سوری جنگیده است. ترکیه نیز YPG را به ‌عنوان یک شاخه از گروهی که آن را سازمان تروریستی می‌‌داند، در نظر می‌گیرد.

وال استریت ژورنال طی گزارشی تحلیلی در راستای چرایی بروز این تحولات طی روزهای اخیر در سوریه آورده است: این تحولات نشان‌دهنده تغییرات چشمگیر در توازن قدرت در منطقه و تاثیرات متقابل درگیری‌های خارجی بر وضعیت داخلی سوریه است.

باتوجه به وضعیت کنونی، به نظر می‌‌رسد که تروریست‌ها از ضعف‌‌های موجود در دولت حاکم و حامیان آن بهره‌برداری کرده و ظاهرا توانسته‌اند به موفقیت‌‌هایی نیز دست یابند.

اندرو تابلرو، مدیر سابق سوریه در کاخ سفید در دولت اول ترامپ، مدعی است: این یک تغییر تکنیکی است. قدرت‌های منطقه‌‌ای و بین‌المللی بیش از یک دهه پیش در سوریه دخالت کردند و اکنون درگیری‌های اوکراین، غزه و لبنان موجب شده تا متحدان سوریه درگیر جبهه‌های متفاوت باشند، روسیه بر اوکراین متمرکز است و ایران بر مقاومت. از همین رو شورش در حلب با تحولات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای همپوشانی دارد.

همزمان آسلی آیدینتاش ‌باش، کارشناس ترکیه فعال در موسسه بروکینگز در گفت‌وگو با وال استریت ژورنال مدعی شد: «روسیه ضعیف شده، حزب‌الله نیز مدت‌ها درگیر جنگ با اسراییل بوده و تمامی این ‌تحولات فرصت‌‌های بزرگی برای ترکیه ایجاد کرده که به سرعت از آن بهره‌برداری کرده است.»

به نظر می‌رسد حداقل تاثیر تحولات اخیر این است که جریان پناهندگان سوری به ترکیه متوقف خواهد شد، گزاره‌ای که به یک مشکل سیاسی قابل توجه برای این کشور تبدیل شده بود. بنابراین بسته به اینکه درگیری‌‌ها در هفته‌ها و ماه‌های آینده چگونه پیش برود، سقوط احتمالی حلب می‌تواند به آنکارا نقش غالبی در آینده سوریه بدهد؛ مساله‌ای که البته لزوما خوشایند اسراییل نخواهد بود.

به گزارش دیگر نشریات خارجی در رابطه با چرایی بروز درگیری‌های اخیر در سوریه آمده است که دولت سوریه، از زمان حمله 7 اکتبر 2023 که به یک جنگ منطقه‌ای بین اسراییل، ایران و حماس و همزمان با حزب‌الله تبدیل شد، تلاش کرده که خود را از این درگیری‌ها کنار بکشد.

با این حال اما مانور اخیر دمشق با برخی پادشاهی‌‌های خلیج‌‌فارس نتوانسته مانع از ورود دمشق به توفانی شود که می‌تواند معادلات خاورمیانه را تحت تاثیر قرار دهد. در ادامه اما وال استریت ژورنال آورده است که این شرایط نشان‌دهنده پیچیدگی‌های جدید در سیاست‌های منطقه‌‌ای و تاثیرات متقابل درگیری‌ها بر وضعیت سوریه و همچنین نقش آنکارا در آینده این کشور است.

با توجه به نقاط ضعف موجود در دولت سوریه و همچنین فرصت‌های جدید ایجاد شده برای ترکیه، ممکن است همچنان تغییرات قابل توجهی در توازن قدرت در منطقه طی روزهای آینده ایجاد شود.

بنابر تحلیل‌های ادعایی ارایه شده توسط نشریات غربی احتمالا شاهد تغییرات اساسی در نقشه سیاسی و نظامی سوریه خواهیم بود. این درحالی که وضعیت به‌شدت متغیر است، اما درگیری‌‌های آتی می‌تواند سرنوشت جنگ داخلی سوریه و آینده سیاسی این کشور را دچار تحول معناداری کند.

این نشریه در ادامه مدعی شده شاید مهم‌ترین عاملی که احتمالا منجر به ضعیف شدن دمشق شده است توافق آتش‌بس میان حرب‌الله و اسراییل باشد، چراکه به ادعای وال‌استریت ژورنال حزب‌الله معمولا به عنوان توانمندترین نیروی حامی سوریه بوده و در هدف قرار دادن تروریست‌ها نقش بسزایی داشت.

ناور شابان، پژوهشگر سوریه در مرکز مطالعات معاصر هارمون در استانبول در گفت‌وگویی با وال استریت ژورنال مدعی شد: «هر چند نیروهای حزب‌الله در حلب مستقر بودند، اما آموزش‌ دیده نبودند.»

به ادعای ناظران تحولات و فعل و انفعالات یک سال اخیر در منطقه و وقوع درگیری‌های با سطوح متفاوت میان بازیگران نه تنها بر وضعیت نظامی دولت سوریه تاثیر گذاشته، بلکه به تغییرات گسترده‌تری در توازن قدرت در منطقه و تاثیرات آن بر آینده این کشور و متحدانش نیز منجر شده است.

برای بازیگری مانند روسیه که مداخله در سال 2015 به منظور حفظ دولت سوریه را به عنوان یک پیروزی ژئوپلیتیکی بزرگ که به تسلط ایالات متحده در منطقه پایان داد، قلمداد می‌کند، تحولات اخیر می‌تواند پرهزینه باشد.

روسیه بعد از حمله به اوکراین در سال 2022 درگیر جنگ فرسایشی شد. به گزارش وال استریت ژورنال، نیروی هوایی روسیه که برای حمایت از دولت قانونی سوریه ضروری است بخش قابل توجهی از قدرت خود را از دست داده است.

در بخش دیگری از گزارش وال استریت ژورنال به ابعاد دیگری از درگیری‌های اخیر در سوریه اشاره شده و آمده است هرچند رهبر تحریرالشام به‌طور علنی روابط خود را با القاعده قطع کرده، اما این گروه همچنان به عنوان یک سازمان تروریستی از سوی دولت ایالات متحده طبقه‌بندی می‌شود. به نظر می‌‌رسد که این گروه‌ها اکنون دیگر به خوبی 

آموزش دیده و مسلح است و همچنین به ‌شدت به فناوری پهپادی وابسته هستند در حالی که شورشیان تحریرالشام و حامیان‌شان از حملات اسراییل به حزب‌الله و سوریه بهره‌برداری کردند، اما به نظر می‌‌رسد زمان‌بندی حمله به حلب به آتش‌‌بس اخیر در لبنان مرتبط باشد.

این تحولات نشان‌دهنده تغییرات عمیق در وضعیت نظامی و سیاسی سوریه و تاثیرات آن بر توازن قدرت در منطقه است. این نشریه در ادامه مدعی شده با توجه به ضعف‌های حامیان دمشق و قدرت‌‌گیری دوباره شورشیان، ممکن است آینده سوریه تحت تاثیر این تغییرات قرار گیرد. به گفته رابرت فورد، سفیر سابق ایالات متحده در سوریه و پژوهشگر در موسسه خاورمیانه، این تروریست‌ها برای مدتی آماده بوده‌اند؛ «حدس من این است که ترکیه آنها را مهار کرده بود.» 

در این میان آنچه که تحولات اخیر در سوریه در شرایط کنونی را مهم جلوه می‌دهد این است که این درگیری‌ها نشان‌دهنده تغییرات قابل‌توجه در دینامیک جنگ سوریه و تاثیرات آن بر روابط بین‌المللی و توازن قدرت در منطقه است. حمله به حلب ممکن است پیامدهای عمیقی برای روسیه و ایران و نقش این دو کشور در سوریه داشته باشد. باتوجه به این وضعیت، به نظر می‌‌رسد که آینده سوریه و تاثیرات آن بر منطقه در حال تغییر است.