نقش نوردوز در توسعه تجارت ایران

در دنیای امروز، تجارت بین‌المللی نه تنها عاملی تعیین‌کننده در رشد اقتصادی کشورهاست، بلکه نقش مهمی در افزایش درآمدهای ارزی، بهبود اشتغال و توسعه صنعتی ایفا می‌کند. کشورهای مختلف با بهره‌گیری از ظرفیت‌های تجاری خود و استفاده از مزیت‌های جغرافیایی، در تلاش هستند تا سهم بیشتری از بازارهای جهانی را به خود اختصاص دهند. در این میان، جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بازیگران اقتصادی منطقه، همواره به دنبال تقویت زیرساخت‌های تجاری و توسعه صادرات غیرنفتی خود بوده است. جمهوری اسلامی ایران با داشتن موقعیت استراتژیک در منطقه، پل ارتباطی مهمی میان کشورهای آسیایی، اروپایی و حوزه قفقاز محسوب می‌شود. یکی از مسیرهای کلیدی صادراتی کشور، مرز زمینی نوردوز است که به‌عنوان تنها گذرگاه رسمی جمهوری اسلامی ایران با ارمنستان، نقشی کلیدی در مبادلات تجاری ایفا می‌کند. در سال‌های اخیر، افزایش تعاملات اقتصادی میان ایران و کشورهای منطقه، به‌ویژه اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا، اهمیت این گمرک را دوچندان کرده است. گزارش‌های اخیر حاکی از آن است که صادرات کالا از گمرک نوردوز در ۱۰ ماهه نخست سال جاری، رشد چشمگیری داشته و از نظر ارزش دلاری، افزایش ۷۳ درصدی را تجربه کرده است. این رشد، نشان‌دهنده بهبود فضای کسب‌وکار، تسهیل فرآیندهای گمرکی، توسعه زیرساخت‌های تجاری و افزایش توان رقابتی تولیدکنندگان ایرانی در بازارهای بین‌المللی است. افزایش صادرات از این گذرگاه مرزی، نه تنها باعث رشد اقتصادی کشور خواهد شد، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز توسعه تعاملات تجاری با کشورهای منطقه و افزایش نفوذ اقتصادی کشور در اوراسیا باشد. در این گزارش، ضمن بررسی جزئیات این رشد قابل‌توجه در صادرات از گمرک نوردوز، به اثرات آن بر اقتصاد کشور و نقش این مسیر در توسعه تجارت منطقه‌ای خواهیم پرداخت که در ادامه می‌خوانید. 
 جزئیات افزایش ۷۳ درصدی صادرات از گمرک نوردوز
به گفته رضا تقی‌زاده، مدیر گمرک نوردوز، در ۱۰ ماهه نخست سال جاری، یک میلیون و ۲۷۴ هزار تن کالا به ارزش بیش از ۱۸۰ میلیون دلار از این گمرک صادر شده است. این میزان نسبت به مدت مشابه سال قبل، از نظر وزنی ۹۰ درصد و از حیث ارزش دلاری ۷۳ درصد افزایش داشته است. اقلام عمده صادراتی از طریق گمرک نوردوز شامل مصالح ساختمانی (سیمان، گچ، کلینکر)، کابل‌های فشار قوی آلومینیومی، لوازم و تجهیزات آسانسور، لوازم آشپزخانه، سنگ گرانیت، ساندویچ پانل، انواع مصنوعات پلاستیکی و لوازم و تجهیزات صنعتی بوده است. این تنوع در محصولات صادراتی نشان‌دهنده ظرفیت‌های بالای تولیدی و صنعتی کشور و توانایی رقابت در بازارهای بین‌المللی است. علاوه بر این، در همین مدت، بیش از ۴۶۰ هزار تن کالای صادراتی سایر گمرکات کشور به ارزش بالغ بر ۲۵۳ میلیون دلار از طریق گمرک نوردوز به خارج از کشور صادر شده است که این امر نقش ترانزیتی این گمرک را برجسته می‌کند.  
 توسعه صادرات چه اثراتی در رونق اقتصاد ملی دارد؟ 
توسعه صادرات به‌عنوان یکی از راهبردهای اساسی در تقویت اقتصاد ملی محسوب می‌شود. افزایش صادرات از گمرک نوردوز، نشان‌دهنده بهبود زیرساخت‌های تجاری، تسهیل فرآیندهای گمرکی و ارتقای کیفیت محصولات تولیدی است. این امر می‌تواند به افزایش درآمدهای ارزی، ایجاد اشتغال و رشد تولید ناخالص داخلی منجر شود. همچنین، افزایش صادرات به کشورهای همسایه و منطقه، زمینه‌ساز تقویت روابط سیاسی و اقتصادی و افزایش نفوذ اقتصادی کشور در معادلات منطقه‌ای خواهد بود. این تعاملات می‌تواند به توسعه همکاری‌های چندجانبه و ایجاد فرصت‌های جدید برای سرمایه‌گذاری مشترک منجر شود.برهمین أساس همواره به توسعه این مهم و تقویت بسترهای لازم آن تاکید و توصیه می‌گردد. 
 نقش شاهراه ارتباطی نوردوز در تقویت مبادلات با اتحادیه اوراسیا
گمرک نوردوز به‌عنوان تنها مرز زمینی ایران با ارمنستان، نقش حیاتی در اتصال جمهوری اسلامی ایران به کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا ایفا می‌کند. این مسیر ترانزیتی، امکان دسترسی به بازارهای گسترده‌ای را فراهم می‌کند که می‌تواند به افزایش حجم مبادلات تجاری و تنوع‌بخشی به مقاصد صادراتی داخلی کمک کند. با توجه به توافقات تجاری میان جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اوراسیا، تسهیلات گمرکی و تعرفه‌ای برای کالاهای داخلی فراهم شده است که این امر می‌تواند به افزایش رقابت‌پذیری محصولات داخلی در این بازارها منجر شود. همچنین، توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و لجستیک در مسیر گمرک نوردوز، می‌تواند به کاهش هزینه‌های ترانزیت و افزایش سرعت مبادلات تجاری کمک کند.
 چشم‌انداز آینده رشد صادرات از گمرک نوردوز
با توجه به روند رو به رشد صادرات از گمرک نوردوز، انتظار می‌رود که در آینده نزدیک، حجم مبادلات تجاری کشور با کشورهای منطقه و به‌ویژه اعضای اتحادیه اوراسیا افزایش یابد. برای دستیابی به این هدف، لازم است برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تری در زمینه توسعه زیرساخت‌های گمرکی، بهبود فرآیندهای اداری و تقویت همکاری‌های بین‌المللی صورت گیرد. همچنین، حمایت از تولیدکنندگان داخلی و تشویق آن‌ها به ارتقای کیفیت محصولات و تطبیق با استانداردهای بین‌المللی، می‌تواند به افزایش سهم کشور در بازارهای جهانی کمک کند. در نهایت، با بهره‌گیری از موقعیت جغرافیایی استراتژیک و توسعه روابط تجاری، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند نقش مؤثرتری در زنجیره تأمین جهانی ایفا کند و به یکی از بازیگران اصلی در تجارت بین‌المللی تبدیل شود. با توجه به رشد قابل‌توجه صادرات از این گذرگاه مرزی، می‌توان انتظار داشت که در آینده، نقش گمرک نوردوز در تجارت بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران بیش از پیش پررنگ شود. برخی از اقدامات کلیدی که می‌تواند به استمرار این روند کمک کند، عبارتند از:
توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و لجستیک: سرمایه‌گذاری در مسیرهای ریلی و جاده‌ای می‌تواند هزینه‌های حمل‌ونقل را کاهش داده و رقابت‌پذیری کالاهای داخلی را افزایش دهد.
گسترش توافقات تجاری با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا: کاهش بیشتر تعرفه‌های گمرکی و انعقاد قراردادهای جدید تجاری، می‌تواند به افزایش صادرات کمک کند.
حمایت از تولیدکنندگان داخلی و توسعه صنایع صادرات‌محور: ارائه تسهیلات مالی، کاهش هزینه‌های تولید و بهبود فضای کسب‌وکار، موجب افزایش تولید کالاهای صادراتی خواهد شد.
 افزایش تعاملات دیپلماتیک برای تسهیل تجارت بین‌المللی: تقویت روابط تجاری و اقتصادی با کشورهای منطقه، به جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و بهبود شرایط صادرات کمک خواهد کرد. 
 سخن پایانی
افزایش ۷۳ درصدی صادرات از گمرک نوردوز، نشان‌دهنده تحول مثبت در تجارت خارجی جمهوری اسلامی ایران و گام بلندی در مسیر توسعه اقتصادی کشور است. این رشد، علاوه بر تأثیرات اقتصادی کوتاه‌مدت مانند افزایش درآمدهای ارزی، اشتغال‌زایی و رونق تولید داخلی، پیامدهای بلندمدتی نیز به همراه دارد که می‌تواند به بهبود جایگاه کشور در تجارت منطقه‌ای و جهانی منجر شود. در سال‌های اخیر، سیاست‌های اقتصادی مبتنی بر تقویت صادرات غیرنفتی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، به‌عنوان یک راهبرد کلیدی در دستور کار قرار گرفته است. این سیاست‌ها، به همراه افزایش همکاری‌های تجاری با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، نقش بسزایی در ارتقای تجارت بین‌المللی کشور داشته است. گمرک نوردوز نیز به‌عنوان دروازه تجاری مهمی، توانسته مسیرهای جدیدی برای صادرات کالاهای داخلی فراهم کند و از این طریق، زمینه را برای گسترش حضور جمهوری اسلامی ایران در بازارهای جهانی مهیا سازد. در عین حال، حفظ و تداوم این روند، مستلزم اقدامات جدی و برنامه‌ریزی دقیق است. توسعه زیرساخت‌های لجستیکی، افزایش ظرفیت‌های حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای، تقویت تعاملات دیپلماتیک برای گسترش توافقات تجاری و ارائه حمایت‌های هدفمند به صادرکنندگان، از جمله اقداماتی است که می‌تواند رشد صادرات از این مسیر را پایدار کند. همچنین، توسعه صنایع صادرات‌محور و افزایش کیفیت تولیدات داخلی، نقش مهمی در افزایش سهم کشور از بازارهای بین‌المللی خواهد داشت. ازسوی دیگر، افزایش تعاملات اقتصادی با کشورهای همسایه و ورود به زنجیره تأمین منطقه‌ای، می‌تواند مزایای فراوان اقتصادی برای کشور همراه داشته باشد. دسترسی آسان‌تر به بازارهای جدید، کاهش هزینه‌های تجاری و افزایش قدرت رقابتی تولیدکنندگان داخلی، از جمله این مزایا به شمار می‌رود. در نهایت، ادامه روند رشد صادرات از گمرک نوردوز و سایر مبادی تجاری کشور، نیازمند نگاه راهبردی به تجارت خارجی و اجرای سیاست‌های پایدار در جهت تسهیل صادرات و بهبود محیط کسب‌وکار است. جمهوری اسلامی ایران با بهره‌گیری از ظرفیت‌های جغرافیایی، تولیدی و تجاری خود، می‌تواند نقش پررنگ‌تری در اقتصاد منطقه‌ای ایفا کرده و جایگاه خود را در زنجیره تأمین جهانی مستحکم‌تر سازد. اگر این روند با برنامه‌ریزی‌های دقیق و اصلاحات ساختاری همراه باشد، می‌توان انتظار داشت که صادرات غیرنفتی کشور به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین موتورهای رشد اقتصادی کشور، در سال‌های آینده به‌طور مستمر افزایش یابد و به تحقق توسعه پایدار اقتصادی کمک کند.