امیدوارانه‌ ترین آیه قرآن را بشناسید

به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ،در ادامه اجرای طرح «چهار فصل قرآنی» مرکز مطالعات میان‌رشته‌ای سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور با محوریت سوره مبارکه «ضحی» سلسله‌درس‌گفتارهایی به مفاهیم و نکات تدبری و تفسیری این سوره می‌پردازد.

بنابر روایت ایکنا، در سومین قسمت این درس‌گفتارها، محمدحسین اخوان؛ پژوهشگر و مدرس دانشگاه در مورد آیات سوم تا پنجم این سوره که در آن صحبت باید امید و اجتناب از ترس به آینده را داشت، یادآور می‌شود؛ امری که خطاب آن پیامبر(ص) اما شامل حال پیروان آن حضرت و مؤمنان واقعی نیز می‌شود. در ادامه فیلم و متن قسمت سوم از نظر می‌گذرد:

بسم‌الله‌ الرحمن‌ الرحیم

از آیه سه تا آیه پنج این سوره مبارکه، صحبت از امید به آینده است؛ همانطوری که در قسمت‌های قبلی عرض کردم حال بد دو تا منشأ دارد، یکی ترس است که عمدتاً ناظر به آینده است و دوم حزن یا غم، ناظر به گذشته و مسائل مربوط به آن است.

این سه آیه می‌آید و بخش خوف و ترس از آینده را برای ما حل می‌کند، اما از چه طریقی؟ از طریق امید دادن به آینده. از این طریق که آینده را برای ما روشن می‌کند، نوری افکنده می‌شود تا آینده برای ما روشن شود و ترس از آینده نداشته باشیم. چگونه؟ «مَا وَدَّعَکَ رَبُّکَ وَمَا قَلَی» خداوند خطاب به پیغمبر اکرم(ص) می‌فرماید: پروردگارت تو را رها نکرده است و تو رها نشده‌ای؛ قَلی در اصل از یک ریشه‌ای است که با قل به معنی کوچک شمردن و خوار شمردن مترادف است. بنابر این به این معنی است که پروردگارت تو را رها نکرده و تو را کوچک هم نشمرده است.

«وَلَلْآخِرَةُ خَیْرٌ لَکَ مِنَ الْأُولَی» این آیه امید به آینده را به انسان تزریق می‌کند، آخرت در این آیه به آن معنای خاص کلمه که به کار می‌رود و ما با آن آشنا هستیم یعنی عالم آخرت و دنیای پس از مرگ نیست. در قرآن کریم آن جایی که آخرت در مقابل دنیا به کار رفته، از عالم قیامت یاد شده است، اما در اینجا آخرت در برابر اولی به کار رفته است و این تقابل به این معنی است که آخرت در این آیه به معنای آینده است.

بنابراین بیان می‌دارد که ای پیغمبر! آینده برای تو خیلی بهتر از گذشته خواهد بود. در جریان هستید که پیامبر سختی‌های زیادی را طی کردند. ما می‌دانیم که ایشان یتیم به دنیا آمدند. در زمان تولد، پدرشان از دنیا رفته بود و در هفت‌سالگی هم مادر را از دست دادند و در ادامه نیز با پدربزرگ زندگی کردند و بعد با عموی خودشان و بعد هم که با جناب خدیجه(س) ازدواج کردند، یکی یکی عزیزان خودشان را از دست دادند و این امر یک حس غمی را بر دل ایشان حاکم کرده بود. 

پیغمبر(ص) با فقر دست و پنجه نرم کردند که در آیات بعدی به آن اشاره شده و همه اینها یک حزن و اندوه را بر ایشان مستولی می‌کند و اما در این آیات به پیامبر گفته می‌شود: ای رسول ما نگران و ناراحت نباش، آینده بسیار روشن است و آینده بسیار برای تو بهتر از گذشته خواهد بود، هر چند که گذشته هم چندان بد نبوده است.

وَلَسَوْفَ یُعْطِیکَ رَبُّکَ فَتَرْضَی؛ ترجمه این آیه آن است که به زودی پروردگارت آنقدر به تو خواهد داد تا راضی شوی؛ یعنی اگر نگرانی تو نسبت به فقر و نداری است، به زودی به تو چنان ارزانی می‌شود که بی‌نیاز می‌شوی و از این جهت اطمینان خاطر به پیامبر داده شده است. در اصل هم به پیامبر و هم به ما که پیروان ایشان هستیم، از طریق این آیه حال خوبی داده می‌شود.

طبق روایتی از امام محمدباقر(ع) این آیه، امیدوارانه‌ترین آیه قرآن کریم است، زیرا نه‌تنها ناظر بر دنیا بلکه اتفاقاً بخش عمده‌ای از آن ناظر بر آخرت است و باز طبق تفسیر امام پنجم، این آیه اشاره به مقام شفاعت پیامبر دارد. در قیامت خداوند متعال مقام شفاعت را به پیامبر عطا خواهد کرده است و ایشان آن میزان اجازه شفاعت دارد که هر اندازه راضی‌شان کند، می‌توانند از امت خود را شفاعت کنند، پس این آیات امید به آینده است و نگاه مثبت و حال خوب را برای ما به ارمغان می‌آورد.