خوراکی های حساسیت زا را بشناسید؛ علائم و روش های پیشگیری

در حقیقت با وجود اینکه ماده غذایی مصرفی خواص و فواید متعددی را به همراه دارد، اما بدن آن را به عنوان ترکیبی مهاجم و نوعی خوراکی حساسیت زا تشخیص می‌دهد و واکنش‌های آلرژیک بروز می‌کنند.

اگر می‌خواهید با تعدادی از این خوراکی‌ها و رایج‌ترین علائم ناشی از مصرف آن‌ها آشنا شوید، با ما تا انتهای این مطلب از همشهری آنلاین همراه باشید.

خوراکی حساسیت زا یعنی چه؟

انواع خوراکی‌ها و ترکیبات غذایی حساسیت زا حاوی پروتئین‌هایی هستند که سیستم ایمنی بدن آن‌ها را به عنوان تهدید شناسایی و در پاسخ آنتی‌بادی ترشح می‌کند که نوعی پروتئین خونی هستند و به منظور شناسایی و مبارزه با عفونت مورد استفاده قرار می‌گیرند. جالب است بدانید که واکنش‌های آلرژیک به غذا به دو نوع کلی به شرح زیر تقسیم می‌شوند:

• واکنش‌های ایمنوگلوبولین E: شایع‌ترین نوع واکنش‌های آلرژیک است که در آن آنتی‌بادی‌های IgE ترکیبات شیمیایی از قبیل هیستامین را به منظور مبارزه با عامل مهاجم آزاد می‌کنند. در نتیجه‌ی این کار علائم معمول آلرژی بروز می‌کنند که گاهی اوقات به شوک آنافیلاکسی هم منجر می‌شوند.
• واکنش‌های غیر ایمونوگلوبولین : در این نوع آلرژی سایر بخش‌های سیستم ایمنی به عامل مهاجم پاسخ می‌دهند و در اثر آن عمدتا علائم پوستی یا گوارشی مثل سوزش دل یا اگزما بروز می‌کنند. با توجه به این مسئله تشخیص این مدل آلرژی‌ها به سبب شبیه بودن علائم به عدم تحمل غذایی و نبود آزمایش خونی مشخص دشوار خواهد بود.

بیشتر بخوانید: ۵ راهکار که علائم آلرژی فصلی را کاهش می‌دهد

رایج‌ترین خوراکی های حساسیت زا

با وجود اینکه آلرژن‌های غذایی در تمامی افراد مشابه با یکدیگر نیستند با این حال در مجموع ترکیبات موجود در این فهرست می‌توانند منجر به بروز واکنش‌های آلرژیک در گروهی از افراد شوند:

سویا

سویا یکی از انواع خوراکی حساسیت زا است که آلرژی به آن به واسطه‌ی پروتئین‌های موجود یا سایر محصولات حاوی سویا از قبیل شیر یا سس سویا بروز می‌کند. البته این مدل حساسیت عمدتا در کودکان زیر ۳ سال و نوزادان دیده می‌شود و علائم آن خارش، سوزن سوزن شدن دهان، آبریزش بینی، بثورات پوستی، آسم و مشکلات تنفسی را در برمی‌گیرد و در مواردی به شوک آنافیلاکسی هم منجر می‌شود.

مانند سایر مدل‌های آلرژی به ترکیبات غذایی، تنها راه پیشگیری و درمان ممانعت از مصرف مجدد سویا است.

تخم مرغ

حساسیت به تخم مرغ دومین آلرژی شایع در کودکان محسوب می‌شود؛ با این حال آلرژی نزدیک به ۶۸ درصد آن‌ها با رسیدن به سن ۱۶ سالگی از بین می‌رود. بعضی از افراد صرفا به سفیده تخم مرغ یا زرده آن حساسیت دارند؛ به دلیل اینکه پروتئین‌های موجود در آن‌ها با یکدیگر متفاوت هستند. اما عمده‌ی پروتئین‌های حساسیت‌زا در سفیده تخم مرغ هستند و آلرژی به آن رایج‌تر است.

به منظور پرهیز از بروز علائم و نشانه‌های آلرژی باید به سراغ یک رژیم غذایی بدون تخم مرغ بروید؛ با این حال نیازی نیست تمامی غذاهای حاوی آن را حذف کنید.

همان‌طور که می‌دانید حرارت دادن شکل پروتئین‌های آلرژی‌زا را از بین می‌برد و می‌تواند اثرات مضر آن‌ها را از میان بردارد. البته لازم است در این زمینه با پزشک خود مشورت کنید؛ چرا که عواقب ناشی از خوردن تخم مرغ در صورت داشتن حساسیت به آن شدید خواهد بود.

شیر گاو

یکی دیگر از دلایل شایع آلرژی در دوران کودکی شیر گاو است که عمدتا نوزادان و کودکان نوپا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با این حال حدود ۹۰ درصد از کودکان با این آلرژی بعد از ۳ سالگی بهبود پیدا می‌کنند و معمولا کمتر بزرگسالی با این مشکل یافت می‌شود. واکنش‌های آلرژیک نسبت به شیر گاو چند دقیقه تا چند ساعت بعد از مصرف آن بروز می‌کنند و تنها راه درمان هم پیشگیری از مصرف کلیه‌ی ترکیبات حاوی آن شامل شیر خشک، پنیر، کره، ماست، خامه، بستنی و… است.

آجیل درختی

در مواردی سیستم ایمنی بعضی از افراد آجیل‌ها و دانه‌های به دست آمده از درختان را به عنوان خوراکی حساسیت زا شناسایی می‌کند که تعدادی از رایج‌ترین آن‌ها شامل گردو، بادام هندی، آجیل برزیلی و پسته هستند.

در صورتی که این مسئله در مورد شما صدق می‌کند بهتر است مصرف تمامی آجیل‌های درختی و محصولات غذایی ساخته شده با آن‌ها را به صورت کامل کنار بگذارید؛ چرا که حساسیت به یکی از آن‌ها احتمال حساسیت به دیگر ترکیبات درختی را افزایش خواهد داد.

ماهی

برخلاف سایر آلرژی‌هایی غذایی که خود را از دوران کودکی نشان می‌دهند، حدود ۴۰ درصد از افرادی که به ماهی حساسیت دارند تا رسیدن به بزرگسالی هیچ علامتی را تجربه نمی‌کنند. آلرژی به ماهی وضعیتی کاملا جدی و خطرناک است که با علامت اصلی استفراغ و اسهال بروز می‌کند و در موارد نادری به شوک آنافیلاکسی هم منجر می‌شود.

بادام زمینی

آلرژی به بادام زمینی مانند حساسیت به آجیل‌های درختی بسیار رایج است و واکنش‌های حاصل از آن بسیار شدید و به صورت بالقوه کشنده هستند. با وجود اینکه بادام زمینی جز حبوبات است اما ۴۰ درصد از افراد دارای آلرژی به آن به حداقل یکی از آجیل‌های درختی هم حساسیت دارند. باید بدانید که علت اصلی حساسیت به بادام زمینی ناشناخته است، اما افراد با سابقه‌ی خانوادگی بیشتر از سایرین در معرض خطر قرار دارند.

علاوه‌بر ممانعت از مصرف بادام زمینی و تمامی محصولات حاوی آن سازمان غذا و دارو آمریکا نوعی داروی خوراکی به نام Palforzia را هم برای درمان این وضعیت در افراد ۴ تا ۱۷ ساله تایید کرده است.

بیشتر بخوانید: درمان جدید مقابله با آلرژی به بادام زمینی

صدف و میگو

آلرژی به صدف و میگو ناشی از حمله بدن به پروتئین خاصی از خانواده سخت‌پوستان و نرم‌تنان است و می‌تواند انواع خرچنگ، ماهی مرکب و گوش ماهی را هم شامل شود. علائم و نشانه‌های آلرژی به صدف و میگو معمولا به سرعت خود را نشان می‌دهند، با این حال تمایز آن از واکنش به آلاینده‌های موجود در غذاهای دریایی از قبیل ویروس، انگل یا باکتری دشوار است.

آلرژی به صدف با گذشت زمان از بین نخواهد رفت؛ به همین جهت بهتر است آن را به صورت کامل از رژیم غذایی خود حذف کنید تا دچار واکنش‌ها و علائم ناشی از آن از قبیل استفراغ، اسهال و درد معده نشوید. بعضی از افراد حتی به بخارات حاصل از پختن این ترکیبات هم حساسیت دارند، به همین جهت توصیه می‌شود حتی در زمان پخت هم در اطراف غذاهای دریایی قرار نگیرید.

کنجد

کنجد ترکیبی است که جدا از نان در طیف وسیعی از غذاهای آسیایی یافت می‌شود و یکی از مواد غذایی آلرژی‌زا به شمار می‌رود.

براساس بررسی‌های صورت گرفته حدود ۱۷ درصد از کودکانی که به بادام زمینی و آجیل درختی حساسیت دارند، می‌توانند علائم آلرژی به کنجد را هم تجربه کنند.

علائم مصرف خوراکی حساسیت زا

علائم ناشی از مصرف خوراکی حساسیت زا می‌تواند قسمت‌های مختلفی از بدن را تحت تاثیر قرار دهد که در ادامه مورد بررسی قرار گرفته‌اند:

علائم گوارشی

• استفراغ،
• درد معده،
• اسهال،
• تورم زبان یا دهان

علائم پوستی

• تورم صورت،
• بثورات خارش‌دار

علائم تنفسی

• سرفه یا خس‌خس سینه،
• صدای خشن،
• مشکل در تنفس

آنافیلاکسی: واکنش شدید آلرژیک

شوک آنافیلاکسی یک واکنش بسیار شدید نسبت به آلرژن است که می‌تواند کاملا کشنده باشد؛ بنابراین در صورتی که پس از خوردن غذا یکی از علائم زیر را تجربه کردید، حتما به بیمارستان مراجعه کنید:

• مشکل در بلع؛
• سرگیجه ناگهانی؛
• بی‌هوش شدن؛
• تورم ناگهانی دهان، لب‌ها، گلو یا زبان؛
• کهیر؛
• آبی شدن یا رنگ‌پریدگی پوست، زبان یا لب‌ها؛
• غش کردن؛
• خس‌خس سینه و نفس‌نفس زدن:

روش تشخیص آلرژی غذایی

معمولا پزشک با بررسی تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی شما در مورد حساسیت به ترکیبات غذایی تصمیم‌گیری می‌کند و در این مسیر از آزمایش‌های گوناگونی مانند تست خراش پوستی، تست داخل جلدی، آزمایش خون و رژیم غذایی حذفی هم کمک می‌گیرد.

پس از تشخیص بیماری در مورد نحوه مدیریت این وضعیت به شما مشاوره داده خواهد شد یا اینکه به یک متخصص تغذیه معرفی می‌شوید تا به شما در مدیریت رژیم غذایی کمک کند.

آیا آلرژی غذایی قابل درمان است؟

در حال حاضر درمانی برای آلرژی غذایی وجود ندارد؛ با این حال محققان در حال تلاش هستند تا به مردم در مدیریت آن مختلف کمک کنند. تفاوتی ندارد که واکنش‌های آلرژیک شما به واسطه IgE یا بدون آن صورت می‌گیرند، در هر صورت بهترین راه حذف ترکیبات آلرژن است. علاوه‌براین بسته به علائم و شدت آلرژی غذایی پزشک ممکن است داروهایی نظیر موارد زیر را به شما پیشنهاد دهد:

• تزریق نوراپی‌نفرین در شرایط بروز واکنش‌های آنافیلاکسی؛
• آنتی‌هیستامین‌ها برای کاهش علائم واکنش‌های آلرژیک با شدت پایین‌تر؛
• کورتیکواستروئیدها به منظور کاهش تورم ناشی از واکنش‌های آلرژیک به نسبت شدید.

مدیریت و پیشگیری از بروز حساسیت غذایی

به منظور اینکه از بروز علائم و نشانه‌های حساسیت غذایی خود جلوگیری کنید می‌توانید راهکارها و نکات زیر را در نظر داشته باشید:

• در صورت پرواز با هواپیما خدمه پرواز را در جریان قرار دهید.
• همواره یک دفترچه همراه داشته باشید و نشانه‌های خود را پس از مصرف ترکیبات مختلف یادداشت کنید.
• حتما در مورد وضعیت آلرژی خود به دوستان، اعضای خانواده و همکارانتان اطلاع دهید.
• با دقت منو غذا رستوران‌ها را مطالعه کنید و از نبود ترکیبات حساسیت‌زا در غذاهایی که سفارش می‌دهید، اطمینان حاصل کنید.

سخن پایانی

با وجود اینکه واکنش‌های آلرژیک نسبت به خوراکی حساسیت زا را نمی‌توان درمان کرد، اما با پیگیری نکات مشخص و توجه به مواد غذایی مصرفی می‌توان بروز آن‌ها را به حداقل رساند. البته باید همواره مراقب نشانه‌ها و علائم شوک آنافیلاکسی باشید و در صورت مشاهده هر چه سریع‌تر خود را به بیمارستان برسانید.