هیچ غرامتی پرداخت نخواهد شد

محمود  فاضلی-دیپلمات پیشین و تحلیلگر امور بین‌الملل: سفر آقای «فرانک والتر اشتاین مایر»، رئیس‌جمهوری آلمان که به دعوت خانم «ساکلاروپولو»، رئیس‌جمهوری یونان که به آتن سفر کرده بود، با حاشیه‌هایی همراه بود. طرف آلمانی همراه با همتای یونانی خود از موزه هولوکاست که در شهر تسالونیکی یونان در حال ساخت است، بازدید کرد. رؤسای جمهور دو کشور با رئیس شورای مرکزی یهودیان یونان و رئیس جامعه یهودیان تسالونیکی دیدار و با دو نفر از بازماندگان یونانی هولوکاست (59 و 85‌ساله) گفت‌وگو کردند. رئیس‌جمهور آلمان کتابی حاوی عکس از یهودیان یونانی که به اردوگاه‌های نازی منتقل شده بودند، به موزه هولوکاست هدیه داد و در سخنانی اظهار کرد «در مکانی هستیم که زمانی ایستگاه قطار بود و از اینجا یهودیان مناطق شمال یونان به اردوگاه‎‌های کار اجباری اروپای شرقی منتقل می‌‎شدند. هر‌کسی به‌‎عنوان رئیس‌جمهوری آلمان در اینجا باشد، احساس شرمندگی می‌‎کند».

هدف اصلی دیدار رئیس‌جمهور آلمان از آتن، تأکید بر این مطلب است که روابط دشوار دو کشور در سال‌‎های بحران مالی یونان پشت سر گذاشته شده و با وجود اختلاف نظر در موضوعات مختلف به‌‎ویژه در زمینه مهاجرت و غرامت‎‌های جنگی از زمان جنگ جهانی دوم روابط دوجانبه بهبود یافته است.

روابط یونان با ترکیه و همچنین غرامت‎‌های جنگی از زمان جنگ جهانی دوم، دو موضوع دیگر مورد اختلاف دو کشور است. یونان بارها مخالفت و ملاحظات جدی خود با فروش تسلیحات آلمانی به ترکیه را ابراز کرده است. درباره غرامت‌های جنگی برلین بارها درخواست طرف یونانی برای مذاکره را رد کرده و موضوع را مختومه می‌‎داند.

رئیس‌جمهور یونان در این زمینه اظهار کرد «تمایل دارم با اشاره به قطع‌نامه پارلمان یونان در سال 2019، بر اهمیت موضوع غرامت جنگی و وام اجباری که همچنان بلاتکلیف مانده است، تأکید کنم. لازم است درباره زخم‌‎های باز گذشته صحبت کنیم. ترمیم این زخم‎‌ها به تقویت روابط بیش‌ازپیش دو کشور در آینده کمک خواهد کرد».

آقای اشتاین مایر در پاسخ به همتای یونانی خود گفت «موضع حقوقی ما درباره موضوع غرامت جنگی با موضع شما متفاوت است. نظر ما این است که از نظر حقوقی مسئله مختومه تلقی می‌‎شود اما ما همچنان به مسئولیت تاریخی‌ای که داریم، پایبندیم. موضع دولت فدرال آلمان این است که مسئله غرامت‌های جنگی از نظر حقوقی حل‌وفصل شده است».

استدلال طرف آلمانی این است که با امضای پیمان حل‌وفصل نهایی برای آلمان متحد موسوم به «پیمان دو به‌علاوه چهار» در سال 1990، موضوع غرامت‌های جنگی از نظر حقوقی و سیاسی حل‌وفصل شده است. اما آتن مدعی است که یونان طرف امضاکننده پیمان یادشده نبوده است. پارلمان یونان در قطع‌نامه‌‎ای خواستار دریافت مبلغ 289 میلیارد یورو بابت غرامت‌های جنگی از زمان جنگ‎‌های جهانی اول و دوم ازجمله وام اجباری دولت وقت یونان به آلمان نازی شده است.

میچوتاکیس، نخست‌وزیر راست‌گرای یونان نیز در دیدارش با رئیس‌جمهوری آلمان مدعی شد از دیدگاه یونان، موضوع غرامت‌های جنگی و به‌‎ویژه وام اجباری همچنان زنده است و امیدواریم روزی آن ‎را حل‌وفصل کنیم».

یونان در جریان جنگ جهانی دوم و پس از اشغال این کشور از سوی آلمان دچار خسارات گسترده شد و بیش از یک میلیون یونانی در جریان اشغال آلمان جان خود را از دست دادند. گفته می‌شود که بیش از 400 هزار خانه در یونان در جریان اشغال از سوی آلمان تخریب شد. جمعیت آن 1.1 میلیون یا 13.5 درصد و بیش از هر جای دیگری در اروپا کاهش یافت. در زمان نخست‌وزیری الکسیس سیپراس از حزب ائتلاف چپ یونان، پارلمان این کشور در آوریل 2019 تصمیم گرفت که موضوع دریافت غرامت جنگ جهانی از آلمان «باز و فعال» باقی بماند. دولت یونان این موضوع را «بدهی پاک‌نشدنی» می‎‌داند و آتن هرگز و به‌هیچ‌وجه از ادعاهای خود چشم‌پوشی نکرده است. در سال جاری و هم‌زمان با هشتادمین سالگرد کشتار تعدادی از یونانیان به دست قوای نظامی نازی‌‎ها در یک روستای منطقه «کالاوریتا» که در سال 1943 میلادی به‎‌ وقوع پیوست، یک بار دیگر موضوع ضرورت پرداخت غرامت مالی از سوی آلمان در پی این خشونت‌‎ها از سوی مقامات یونان مطرح شد.

کشتار کالاوریتا مربوط به اعدام جمعیت مردان و ویرانی کامل این شهر در یونان به دست کماندوهای آلمانی در طول اشغال این منطقه است. در آن روز 77 سرباز آلمانی در عملیات نظامی، ابتدا با اسیرکردن، پاک‌سازی کامل منطقه کوهستانی از گروه‌‎های مقاومت را آغاز کردند. سربازان آلمانی ده‎‌ها روستا را در مسیر خود به آتش کشیدند و غیرنظامیان را به قتل رساندند. آنها 9 دسامبر وارد این منطقه شدند و طبق گفته مورخان، 677 غیرنظامی را اعدام کردند که از این تعداد 499 نفر از ساکنان «کالاوریتا» بوده و حدود هزار خانه در 50 روستا را به آتش کشیدند. این قتل‌عام، جنایت جنگی دیگری در یونان در دوره اشغال بود. هیچ‌یک از مسئولان این اقدام به دست عدالت سپرده نشدند و تا به امروز هیچ غرامتی از سوی آلمان به یونان پرداخت نشده است. یکی از بهانه‎‌های آلمان‎‌ها برای چنین قتل‌عامی مبارزه با گروه موسوم به «ارتش آزادی‌بخش یونان» (ELAS) بود که در مقابل اقدامات نازی‎‌ها مقاومت می‌‎کرد.